Artikel voor ‘De Nieuwe Amsterdammer’ op www.nieuwsenmedia.nl/kleuren
Amsterdam is dé fietsstad van de wereld. De binnenstad staat vol met fietsen. Zo staan er bij Amsterdam Centraal alleen al 10.000 fietsen geparkeerd. De fietsbel behoort tot het dagelijks stadsgeluid en fietsers krioelen door de straten en steegjes van onze hoofdstad. Er zijn zelfs meer fietsen dan inwoners: bijna een miljoen, meldt de gemeente. Maar de vraag is: hoe gaat Amsterdam om met al dat ijzer?
De Amsterdammer fietst veel, dat is duidelijk. Maar de Amsterdammer fietst niet zomaar. Volgeladen fietstassen, bloemenslingers, kinderzitjes, bakfietsen en bierkratjes zijn tegenwoordig doodnormaal om in één zin met de fiets te noemen. Kijk om je heen in het centrum en de fiets is zowaar een lust voor het oog, kunstig bijna. Maar de fietsvoorzieningen blijven echter achter bij de enorme groei. Het gevolg: uitpuilende fietsenrekken, overvolle fietspaden en helaas ook veel ongelukken. Amsterdammers fietsen jaarlijks 2 miljoen kilometer. Genoeg kilometers dus voor flink wat kans op een fietsongeluk. Het zijn er zo’n 500 per jaar. Dat is zo’n 56 procent. Ruim de helft van deze ongelukken gebeurt tussen fiets en auto. Maar ook de Amsterdamse tram botst vaak met de fietser. In veel gevallen gaat het zelfs om toeristen.
Het fietsgebruik in Amsterdam groeide sinds de jaren ’90 met meer dan 40 procent. Bijna de helft van alle verplaatsingen met een vervoermiddel binnen de stad vindt plaats per fiets. Dit zijn dagelijks zo’n 490.000 fietsritten. En deze groei zet nog door. De gemeente wil hard investeren in de infrastructuur en veiligheid op fietsgebied. Uit het internationale ranking onderzoek van Mercer blijkt dat het wel goed zit met de infrastructuur in het centrum van Amsterdam. Maar Amsterdam geeft volgens Amsterdam City Index dan ook zo’n €12 miljard uit aan transport en bereikbaarheid in de stad. Dat lijkt veel, maar in het door de gemeente opgestelde ‘meerjarenplan fiets’ staat dat er tot 2040 nog zo’n €200 miljoen extra nodig is om te investeren in de fiets. De gemeente ziet het als een enorme investering, die van groot belang is om te doen. Want deze investering zal naar verwachting jaarlijks €20 miljoen besparen in het OV en nog eens €20 miljoen besparen aan auto-infrastructuur.
Amsterdam is redelijk tevreden over haar eigen fietsnetwerk. Maar vooral in het centrum is er vaak te weinig ruimte om ‘vrijliggende’ fietspaden aan te leggen. Daarom wordt er in de komende jaren zo’n 15 kilometer rood fietspad aangebracht, om de verkeersveiligheid te verbeteren. Ook worden er zogenaamde ‘plusnetten’ ingevoerd. Op de drukste fietsroutes in de stad krijgen de fietsers meer ruimte om te fietsen. Nauwe fietspaden zijn dan vooral op deze drukke fietsroutes eindelijk verleden tijd.
Toeristen op de fiets
Uit het Trendrapport Amsterdam Centrum blijkt dat er jaarlijks zo’n 11 miljoen toeristen naar Amsterdam komen. Deze bezoeken voornamelijk de binnenstad. De fiets is een perfect vervoersmiddel voor toeristen. Lekker goedkoop, makkelijk en goed om je een beetje ‘Amsterdams’ te voelen. Veel toeristen huren een fiets in het centrum. Op de Dam, het Leidseplein en Amsterdam Centraal Station worden de meeste fietsen verhuurd. De gemeente en deze fietsenverhuurders waarschuwen de Amsterdamse toeristen voor de gevaren van het fietsen. Maar deze waarschuwingen en tips worden niet altijd vermeld, serieus genomen of begrepen.
De ras-Amsterdammer is opgegroeid met de kennis van deze gevaren. Fietsen wordt er dan ook al met de paplepel ingegoten. Zo lijkt het vanzelfsprekend dat je oplet wanneer je vlakbij tramrails fietst. Want wanneer je met je fietsband tussen de rails belandt, kan je vervelend terecht komen. En dan is het vooral bidden dat er geen tram aankomt en ander verkeer je heeft zien vallen.
MacBike, een bekende fietsenverhuurder in Amsterdam, geeft een folder uit waarin de ‘Do’s en Don’ts’ van het fietsen in Amsterdam worden uitgelicht. Zoals het uitsteken van je hand bij het afslaan, uitleg van verkeersborden en wat algemene regels. Maar een folder met uitleg en ondersteuning is eigenlijk niet meer van deze tijd. Dat is wat Erik Romijn, bedenker van de ‘Bike like a local’ app, ook dacht.
Bike like a local
De app ‘Bike Like a Local’ is winnaar van ‘Apps for Amsterdam 2012’. Amsterdam wint in datzelfde jaar de World Smart Cities Awards, met een open data programma voor een beter bereikbare stad van de Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer (DIVV). Marktpartijen kunnen met de informatie die de dienst beschikbaar stelt applicaties ontwikkelen waarmee gebruikers bijvoorbeeld de goedkoopste parkeerplaatsen kunnen vinden of realtime files zien op de hoofdroutes in de stad. Bike Like a Local bedenker en applicatie ontwikkelaar Erik Romijn werd door al die open data, deels afkomstig van het Amsterdams Fietsdepot en de gemeente Amsterdam, geïnspireerd voor zijn applicatie.
Romijn gaat op onderzoek uit en merkt dat vooral toeristen tekort worden gedaan in de binnenstad. Fietsen zou gemakkelijker moeten worden en al helemaal voor toeristen. Romijn: ‘De vanzelfsprekendheid waarmee de gewone Amsterdammer fietst, moet doorgevoerd worden in een applicatie. Dit om de Amsterdamse toerist zo dicht mogelijk in de buurt te laten komen van een gevorderde, veilige fietser’. Maar uiteraard ook voor de veiligheid van de rest van Amsterdam en Amsterdam centrum. Want ook Romijn let nét wat beter op wanneer hij achter een toeristenkudde fietst.
‘De Bike Like a Local applicatie helpt toeristen niet alleen alerter te worden op het verkeer en de gevaren, maar brengt ook alle fietsparkeerplaatsen en fietsverhuurders in kaart. Daarnaast helpt de applicatie je om je fiets weer terug te vinden, wanneer hij ergens in het centrum geparkeerd staat’, legt Romijn uit. En dat is hard nodig, want volgens Trendrapport zijn er bijna 8000 fiets parkeerplekken in de binnenstad en vooral bij het Centraal Station, nog zo’n 2800 plekken buiten de stallingen, zoals fietsrekken en zogeheten ‘nietjes’, de bekende fietshekjes.
Romijn spreekt veel toeristen over fietsen in de binnenstad en merkt dat veel toeristen weinig snappen van het dagelijks fietsverkeer: ‘De toeristen die ik heb gesproken zeggen dat ze fietsen in Amsterdam best lastig vinden. Ze kennen de verkeersregels amper, zien de verkeersborden niet en weten niet altijd hoe een fietspad werkt. In andere landen, zowel binnen als buiten Europa, zijn fietspaden namelijk lang niet vanzelfsprekend. Ook raken ze hun fiets kwijt in de stad. En dat begrijp ik heel goed. Ik heb zélf soms al moeite met het terugvinden van mijn fiets. En ik ken de stad toch best goed’. Maar naast de wat praktische strubbelingen komen er ook ernstigere zaken naar boven. ‘Er gebeuren best veel fietsongelukken met toeristen. Om dit, voor zover mogelijk, te voorkomen, ben ik aan de slag gegaan met de applicatie’.
Romijn vindt het heel belangrijk om deze toeristen te informeren. Sinds de lancering in 2012, is de Bike Like a Local applicatie nog niet genoeg gedownload, vindt hij. Daarom is Erik bezig met een uitbreiding. ‘Ik wil de applicatie uitbreiden met een soort interactieve fietstour op audio. Zodat de toeristen gewoon met beide handen aan het stuur kunnen blijven fietsen, terwijl ze door de applicatie gewezen worden op gevaarlijke situaties, verkeersborden, bezienswaardigheden of natuurlijk in de buurt gelegen fietsparkeerplaatsen. Maar voordat dat gerealiseerd en ontwikkeld is, zijn we wel een paar jaar verder’.
Ik wil je zien
Veiligheid lijkt een van de belangrijkste aandachtspunten voor stadsdeel Amsterdam Centrum. Zo blijkt dat er bij Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer (DIVV) nog weinig registratie bekend is van ongevallen en gevaarlijke kruispunten en verkeersdruk. Juist
met deze informatie kunnen applicatie ontwikkelaars zoals Romijn hun applicatie aanzienlijk verbeteren. Om hier tóch aandacht aan te geven, is de Fietsersbond Amsterdam daarom in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu een campagne gestart: ‘Ik wil je zien’. Deze landelijke, jaarlijkse fietsverlichtingscampagne is afgelopen 28 oktober van start gegaan. De Fietsersbond zet zich als belangenbehartiger al sinds 1975 actief in voor fietsers. Om de fietsverlichtingscampagne kracht bij te zetten is er een ‘Crashmob’ gemaakt. In de campagnevideo is te zien hoe een fietser zonder licht nog maar net aan een ongeluk ontkomt. ‘Deze situatie komt dagelijks voor in Amsterdam centrum. Veel fietsers vergeten hun fietsverlichting aan te doen of hebben kapotte verlichting. Met de video en campagne willen we alle fietsers erop attent maken hoe belangrijk fietsverlichting is voor de verkeersveiligheid in de stad ’, zegt Arien de Jong van de Fietsersbond.
En zo zet men zich samen met de gemeente Amsterdam hard in om al dat ijzer en wat daar bij komt kijken, in kaart en onder de aandacht te brengen. Want voor Amsterdam is de titel ‘fietsstad’ niet zo vanzelfsprekend. Van fietsen in de gracht tot toeristen op de fiets, fietstaxi’s en stapels fietsen bij het station, het centrum kan en wil niet zonder dit prachtige, eeuwenoude vervoersmiddel. En dat is maar goed ook, want volgens het meerjarenplan fiets van Dienst Infrastructuur en Vervoer, zal het aantal fietsritten in, naar en uit de binnenstad, met nog eens 10 procent gestegen zijn. Fietsen kleuren de binnenstad, tekenen de straten en de grachten en zijn nog steeds niet weg te denken uit het Amsterdamse straatbeeld.
Foto door: Rozanne Land
Rozanne van der Velden-Land 